ΓΑΛΑΤΑΣ

Ο Γαλατάς είναι ένα πεδινό χωριό, ανήκει διοικητικά στη Δημοτική Ενότητα Χάλκειας του Δήμου Ναυπακτίας της Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, με έδρα τα Χάνια Γαυρολίμνης. Είναι η μεγαλύτερη Τοπική Κοινότητα του Δήμου Ναυπακτίας. Αφού στην απογραφή του 2001 είχε 1.224 κατοίκους.Το χωριό αποτελείται από τους οικισμούς Νέο Γαλατά (Συνοικισμός), Κάτω Γαλατά, Πετράλωνα, Παλιόστανη, Νέο οικισμό και τον παραλιακό οικισμό Κρυονερίου.Φυσικά του όρια είναι βόρεια – βορειοανατολικά ο ορεινός όγκος της Βαράσοβας, στη δυτική πλευρά του χωριού βρίσκεται ο Εύηνος ποταμός που χωρίζει την κοινότητα Γαλατά από την κοινότητα Ευηνοχωρίου και νότια-νοτιοανατολικά του ο Πατραϊκός (Καλυδώνιος) κόλπος. Το χωριό απέχει περίπου τρία χιλιόμετρα από την Εθνική οδό (Ε-55) που συνδέει την Πελοπόννησο μέσω της Γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου με τη Δυτική Στερεά Ελλάδα και την Ήπειρο. Δυτικά του χωριού και σε απόσταση 15 χλμ. βρίσκεται το Μεσολόγγι. Στο κέντρο του Κάτω Γαλατά βρίσκεται ο ενοριακός ναός αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου και στη πλατεία είναι το Ηρώο για τους πεσόντες Γαλατιανούς. Στον κάτω Γαλατά επίσης βρίσκεται και το Κ.Ε.Π. του Δήμου Ναυπακτίας και το ιατρείο. Στο Νέο Γαλατά βρίσκεται το δημοτικό σχολείο και το νηπιαγωγείο.

Η ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή Γαλατά (συνοπτική ιστορική αναδρομή)
Ι. ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: Ο ανθρωπολόγος Άρης Πουλιανός , στηριζόμενος στα ευρήματα των ανασκαφών στο Σπήλαιο του Αγίου Νικολάου Γαλατά, ισχυρίζεται πως έζησε την περίοδο αυτή ο αρχάνθρωπος στην περιοχή. II. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: Την ύπαρξη ζωής στην περιοχή Γαλατά τα χρόνια αυτά, πιστοποιούν τα ευρήματα, που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη της Benton στο Κρυονέρι και οι Μυκηναϊκοί τάφοι στους πρόποδες της Βαράσοβας. III. ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ: Από τα χρόνια αυτά άκμαζε η Καλυδώνα, που το λιμάνι της ήταν στο Κρυονέρι. Την ύπαρξη ζωής στην περιοχή βεβαιώνουν οι ομηρικές αναφορές , οι αιτωλικοί μύθοι , οι μυκηναϊκοί τάφοι , τα ευρήματα , που κοσμούν τα Αρχαιολογικά Μουσεία Αγρινίου και Αθηνών και ιδιαίτερα το ανασκαφικό έργο του Κ.Ρωμαίου . ΙV.ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ: Κατά την διάρκεια των χρόνων αυτών , έντονη είναι η αν – θρώπινη παρουσία στην περιοχή. Η περιοχή Γαλατά βρίσκεται μεταξύ δυο αιτωλικών πόλεων που μεγαλουργούν , της Καλυδώνας και της Χαλκίδας . Τα πιο αξιόλογα ευρήματα και οι σπουδαιότερες ιστορικές αναφορές αφορούν τους ιστορικούς χρόνους . V.ΡΩΜΑΙΟΚΡΑΤΙΑ: Τα χρόνια αυτά υπήρχαν αγκυροβόλια στο Κρυονέρι και στις εκβολές του Ευήνου , που συνέδεαν τα ρωμαϊκά κέντρα της Νικόπολης και της Ναυπάκτου . Η περιοχή παρακμάζει κι ερημώνεται εξαιτίας της υποχρεωτικής μετακίνησης των κατοίκων της στη Νικόπολη VΙ.ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: Την περίοδο αυτή ο πληθυσμός στην περιοχή αυξάνει. Στην πολιτιστική ζωή οι κάτοικοι ακολουθούν τα βυζαντινά πρότυπα. Διακατέχονται δε από έντονη θρησκευτικότητα. Τούτο μαρτυρούν τα πολλά μοναστήρια – ασκηταριά της Βαράσοβας , τα ξωκλήσια του κάμπου και οι αναφορές των περιηγητών . Τους τελευταίους αιώνες Σέρβοι , Αλβανοί και Φράγκοι κατακτητές διαφεντεύουν συχνά την περιοχή . VII.ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ – VIII.ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ:Πολλοί περιηγητές , γεωγράφοι και ιστορικοί αναφέρονται στην περιοχή Γαλατά στις δυο αυτές ιστορικές περιόδους . Από τις αναφορές τους προκύπτει ότι το 1450 τον κάμπο του Γαλατά κατείχε και καλλιεργούσε ο Βενετός φεουδάρχης Φραντζέσκο Γκουερίνι ενώ το 1462 ο Τούρκος Ομάρ μπέης κατέλαβε το Γαλατά και συνέλαβε πολλούς αιχμαλώτους . Το 1512 πέρασε ο Βενετός περιηγητής Φραγκίσκο Γκρασσέτο. Το χωριό, με την ένδειξη GALATO,απεικονίζεται σε χάρτη του 1570. Ο Γαλατάς αναφέρεται από τους ιστορικούς που περιγράφουν τη ναυμαχία της Ναυπάκτου( 1571), όπως επίσης σε λιμενοδείκτη , που εκδόθηκε το 1573 στη Βενετία. Αναφορά κάνει και ο Τούρκος περιηγητής Ελβιά Τσελεμπή , που πέρασε το 1667 περίπου από την περιοχή . Ο ΄Αγγλος περιηγητής – εξερευνητής Γουλιέλμος Ληκ, που πέρασε από εδώ το καλοκαίρι του 1805, αναφέρει πως ο Γαλατάς είναι κτήμα του Οσμάν μπέη. Αναφορά τέλος στην περιοχή κάνουν οι ιστορικοί της Ελληνικής επανάστασης. ΙΧ .Ο ΓΑΛΑΤΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ. Απ΄ το 1835 ως το 1841 ο Γαλατάς είναι πρωτεύουσα του Δήμου Καλυδώνας. Το 1841 ο Γαλατάς υπάγεται στο Δήμο Μεσολογγίου. Το 1912 αναγνωρίστηκε ως ξεχωριστή Κοινότητα Γαλατά. Το 1925 εγκαταστάθηκαν Μικρασιάτες πρόσφυγες στο χωριό.

Βιβλιογραφία: Γαλατάς Ταξίδι Στο Παρελθόν (Περιβαλλοντική Oμάδα Δημοτικού Σχολείου Γαλατά) 2000

Ο Γαλατάς κατά την περίοδο της πολιορκίας του Μεσολογγίου
Ο Κ. Α. Στασινόπουλος στο βιβλίο του «ΟΙ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΤΑΙ», Αθήνα Μάρτιος 1926, στη σελίδα 42 γράφει για το Γαλατά :

«Ο στρατός του Βρυώνη ανήρχετο εις 7-8 χιλ. ο δε του Κιουταχή ήτο περί τας 3.000. Όλοι ήσαν Αλβανοί . Συνωδεύοντο από 11 κανόνια και 4 βομβοβόλους. Αφίχθησαν εντός του Μεσολογγίου την 21 Οκτωβρίου 1822 μη υπαρχούσης αντιστάσεως, επροχώρησαν αυθημερόν εις το Μποχώρι και τον Γαλατά, ήρπασαν τας εκεί τροφάς των Ελλήνων, ηχμαλώτησαν γυναίκας τινάς και παιδία, την 25 επανήλθαν προ του Μεσολογγίου και εστάθμευσαν ο μεν Βρυώνης με τους Έλληνας οπλαρχηγούς άνωθεν του Αγ. Δημητρίου…….»
σελίδα 54

«Ο Πατραικός κόλπος εξακολουθεί να είναι αποκλεισμένος . Ο Χουσρέφης , πληροφορηθείς ότι τα ελληνικά στρατεύματα ανεχώρησαν, έκαμαν την 14 Ιουλίου απόβασιν 300 ανδρών εις το Κρυονέρι, οι οποίοι επροχώρησαν εις Γαλατάν και Μποχώρι. Ο έπαρχος εξεστράτευσε κατ΄αυτών ως επικεφαλής, ως γράφει, της φρουράς του και Μεσολογγιτών τινων,τους εκτύπησε και τους ηνάγκασε να επιστρέψουν εις τα πλοία των.»
σελίδα 86

«Την 12 Δεκεμβρίου 1825 διεβιβάσθη και ο Μπραϊμης εις Κρυονέρι , όπου έστησε εν αρχή το στρατοπεδό του, και την 26 κατεσκήνωσεν έξωθεν του Μεσολογγίου.»