ΠΕΡΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ Ο ΛΟΓΟΣ
του Κώστα Σακαρέλου
Πολλές συζητήσεις γίνονται τελευταία για το κτίσμα που κατεδαφίστηκε πρόσφατα στο Κρυονέρι, τόσο μεταξύ των πολιτών, όσο και ανάμεσα στους διοικούντες τον Δήμο Ναυπακτίας. Στελέχη της διοίκησης οι υπέρμαχοι της κατεδάφισής του, επικαλούνται την
επικινδυνότητά του, την ερειπωμένη του κατάσταση, που προσβάλλει την αισθητική του τοπίου, καθώς και ατυχήματα που έγιναν στον χώρο κατά το παρελθόν, αρνούμενοι την ιστορικότητά του και, συνακόλουθα, την μνημειακή του αξία.
Απέναντί τους βρίσκονται στελέχη της αντιπολίτευσης, της μείζονος κατά κύριο λόγο. Αυτοί υποστηρίζουν την άρρηκτη σχέση του ερειπωμένου κτιρίου με το παρακείμενο λιμάνι, τη σιδηροδρομική γραμμή σύνδεσης του Κρυονερίου με το Μεσολόγγι και το Αγρίνιο, καθώς και την ακτοπλοϊκή σύνδεση της Δυτικής Ελλάδας με την Πάτρα ειδικότερα και την Πελοπόννησο γενικότερα.
Οι συζητήσεις αυτές, που πολύ συχνά αποκτούν χαρακτηριστικά αντεγκλήσεων και στείρων αντιπαραθέσεων, πιστεύω ότι δεν οφείλονται στο πραγματικό ενδιαφέρον των ομιλούντων για τα ιστορικά μνημεία του τόπου, αλλά στην υφαρπαγή της ψήφου των κατοίκων του Γαλατά, καθώς και των πολιτών που είναι ευαισθητοποιημένοι σε θέματα προστασίας και ανάδειξης των μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Ας με διαψεύσουν, δείχνοντας το ενδιαφέρον τους για ένα άλλο, πιο σημαντικό ίσως μνημείο που υπάρχει στον Γαλατά και κινδυνεύει με κατάρρευση, το εξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη. Το εξωκλήσι αυτό βρίσκεται νότια του χωριού, στα όρια του οικιστικού περιγράμματος και είναι κηρυγμένο Βυζαντινό Μνημείο (ΦΕΚ. 84/Β/5-2-69). Σύμφωνα με τον Ορλάνδο, ανήκει στην κατηγορία των μονόκλιτων σταυρεπίστεγων ναών. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι ο πρόναός του βρίσκεται στη βόρεια και όχι στη δυτική του πλευρά. Η ιδιαιτερότητά του αυτή παραπέμπει στην αρχιτεκτονική της εποχής των Παλαιολόγων και αποδεικνύει τη διέλευση, βόρεια του ναού, του κεντρικού οδικού άξονα που συνέδεε την Ήπειρο και την Αιτωλία με την Πελοπόννησο, μέσω του λιμανιού του Κρυονερίου, κατά τους ιστορικούς χρόνους και τη Ρωμαιοκρατία (1). Αξίζει να επισημανθεί πως μέχρι πρόσφατα μόνο τέσσερις ναοί με αυτό το χαρακτηριστικό γνώρισμα σώζονταν στην Ελλάδα.
Ο ναός είναι ιστορημένος με παραστάσεις της Παλαιολόγειας Εποχής (1261 – 1453), που τις χαρακτηρίζει η απλοϊκότητα και το λαϊκό ύφος. Υπάρχει οργανωμένο εικονογραφημένο πρόγραμμα με ιδιαίτερο γνώρισμα το συναξάρι του Προδρόμου σε έξι σκηνές – σε κακή κατάσταση – που ζωγραφίζονται στην εγκάρσια καμάρα. Οι τοιχογραφίες έχουν πάθει μεγάλες φθορές, έχουν επιζωγραφιστεί οι περισσότερες και τμήματα ολόκληρα έχουν καταπέσει.
Τα τελευταία χρόνια γύρω από το εκκλησάκι χτίστηκε πέτρινος μαντρότοιχος, για να το προστατεύει από τις πλημμύρες και τις προσχώσεις. Γιορτάζει ανήμερα του Πάσχα. Εδώ και εκατονταετίες, αρκετοί πιστοί συρρέουν το απόγευμα της Λαμπρής στην «Αγάπη», για να προσευχηθούν και να επικοινωνήσουν το αναστάσιμο μήνυμα με τους συνανθρώπους τους. Τα τελευταία χρόνια αργοσβήνει, αναπολώντας δόξες και μεγαλεία, χορταριασμένο και χορτασμένο από παχιά λόγια και υποσχέσεις.
Υπάρχει, λοιπόν, «πεδίον δόξης λαμπρόν», για όσους διατυμπανίζουν πως διακονούν την πολιτισμική μας κληρονομιά. «Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα». Ειδάλλως, θα αναδειχτεί για άλλη μια φορά περίτρανα, σε κοινή θέα, η γύμνια τους. Και τότε ο λαός θα βροντοφωνάξει δικαιολογημένα για άλλη μια φορά: «Αιδώς Αργείοι».
Πηγές:
(1) Σπ. Αλεξανδροπούλου: «Νότια Αιτωλία – Το οδικό δίκτυο», Αθήνα 1993
(2) Αθ. Παλιούρα: «Βυζαντινή Αιτωλοακαρνανία», εκδοτικός οίκος «Αρσινόη», Αθήνα 1985
(3) Περιβαλλοντική Ομάδα Δ.Σ. Γαλατά: «Γαλατάς – Ταξίδι στο Παρελθόν», Μεσολόγγι, 2000
Αναρτήθηκε 11 Ιανουαρίου 2022,20:50